We zeggen wel eens: "amai die heeft een goeie opvoeding gehad", dat is "nen flinke". Leuk...maar wat met de financiële opvoeding van kinderen en mogelijk meer specifiek de financiële opvoeding van jouw kinderen? Wat leer je hun, wat geef je hen mee? Krijgen ze het juiste voorbeeld van thuis? Veel gedrag wordt immers gekopieerd, daarom is het van belang om "goede voorbeelden" te stellen en hen mee te nemen en te betrekken in allerlei "financiële" beslissingen tijdens hun jeugd. Al doende leert men het beste, toch?
1. Geef zelf het goede voorbeeld
Het is belangrijk om als ouders het goede voorbeeld te geven aan je kinderen, liefst al van jongs af aan. Kleine dingen zoals het oprapen van een leeg blikje in de natuur of een stuk piepschuim op straat en het vervolgens in de vuilbak steken, kunnen voorkomen dat je kinderen later zelf zwerfvuil laten slingeren. En zo werkt het ook met geld. Als ouders laat je best zien dat je bewuste keuzes maakt bij het uitgeven van je geld. Betrek je kinderen bijvoorbeeld bij het samenstellen van het vakantiebudget en laat ze zien dat je keuzes moet maken in de dingen die je daar wel en niet van kan doen. Dan laat je zien dat ook volwassenen keuzes moeten maken en dat die keuzes gevolgen hebben. Als je erin slaagt om de juiste keuzes te maken, dan is de vakantie geslaagd!
2. Geef je zakgeld aan je kinderen of niet?
De meeste experts hameren op het belang van zakgeld, als middel om kinderen zelf ook al verantwoordelijkheden te geven en te leren omgaan met een beperkte som geld. Het bedrag dat je geeft, is niet belangrijk, wel dat je als ouders hett zakggeld gebruikt als tool, als hulpmiddel om hen beter om te leren gaan met geld. Maak daarom duidelijke afspraken: spreek een bedrag af, bepaal een vast tijdstip en zorg ervoor dat duidelijk is wat het kind zelf moet betalen en wat niet van het geld dat ze krijgen. Wekelijks of maandelijks zakgeld geven? Geef je het maandelijks, dan zijn ze verplicht om beter te plannen en kijken wat ze doen met hu zakgeld. Op is op…Het is daarbij verstandig om te beginnen met het geven van contant geld, bij voorkeur iedere week met verschillende munten. Op die manier leren kinderen spelenderwijs de waarde van geld kennen. Later kun je dan overstappen naar briefjes en het overschrijven van hun zakgeld op hun rekening.
3. Maak van betaalde huishoudelijke klusjes een uitzondering.
De meeste specialisten zijn doorgaans geen grote voorstanders van betaalde klusjes. Natuurlijk moeten kinderen leren dat geld niet uit de lucht komt vallen, maar het is ook niet de bedoeling dat ze voor elk huishoudelijk klusje geld vragen. Beperk betaalde klusjes daarom tot grotere en mindere frequente klussen, zoals het snoeien van een haag of het opruimen van de zolder. Hiermee leren je kinderen het principe van geld verdienen als beloning voor je werk en gaan ze ook de waarde van geld beter leren kennen.
4. Geld op je rekening komt er niet zomaar op, geld komt niet zomaar uit de muur of uit een “app”.
Betalen was nog nooit zo gemakkelijk. In veel winkels is het vaak al voldoende om snel even een bankkaart tegen een kaartlezer te houden, contactloos betalen of met de smartphone de juiste (QR) code in te scannen. Zeker voor kleine kinderen is het op die manier lastig om het concept van “geld” te verstaan. Betalingen met contant geld hebben nog altijd het voordeel dat kinderen kunnen zien hoeveel geld er uit wordt gegeven voor de spullen in de winkelkar.
5. Een eigen zicht- en spaarrekening en bankkaart
De meeste ouders openen een “paperrekening” bij de geboorte van hun kind(eren). Deze rekening gaat dan vrijwel automatisch over in een spaar/zichtrekening. Maar geeft je je kinderen de mogelijkheid om ook met een bankkaart betalingen te doen? Geef je dus een debetkaart aan je kinderen? In tijden van contactloos betalen is onze visie hierover dat het goed is om dit te doen vanaf de leeftijd van 9 jaar. Ook kinderen moeten op een veilige manier betalingen kunnen doen. Vroeger ging het daarbij om veilig betalen, nu gaat het ook over “hygiëne”. De bankkaart is een belangrijk hulpmiddel voor het bijhouden van uitgaven, geld overschrijven van de betaalrekening naar de spaarrekening en het leren lezen van bankafschriften. Vanaf het middelbaar kunnen ze dan leren om hun inkomsten en uitgaven in kaart te brengen en hoe je met een budget moet omgaan. Het gebruik van een bankkaart heeft ook het voordeel dat je als ouder de uitgaven makkelijk kan opvolgen.
6. Leer je kinderen sparen zakgeld te geven.
Net zoals binnen het huishoudbudget, de post “uitgaven” ook je “spaaropdrachten” behelst, is dit ook zo bij het “huishoudbuget” van je kind. Als het zakgeld, de inkomsten zijn, dan moeten hun uitgaven ook de spaarcomponent bevatte. Door te sparen, leren kinderen dat ze niet meteen alles kunnen krijgen wat ze maar willen op dat moment. Rond de leeftijd van zes jaar zijn kinderen oud genoeg om te leren sparen en zijn ze er klaar voor om geld bij te houden in een spaarvarken. Kies je voor een “spaarvarken”? Neem een doorzichtige spaarpot, je ziet hem groeien en dat is voor kinderen en jongeren belangrijk. Rond de leeftijd van acht jaar kunnen ze ook echt geld voor een langere tijd opzij zetten. Ze kunnen dan al beter inschatten hoelang ze ergens voor moeten sparen. Rond de leeftijd van de middelbare school kunnen ze ook de meer abstracte begrippen beter verstaan, zoals “sparen voor later”. Je kinderen leren sparen is op zich niet zo moeilijk. Het allerbelangrijste is dat je ze een (financieel) spaardoel geeft, iets waar ze naar kunnen uitkijken. Ze moeten vooral verstaan dat korte termijn geluk veel minder waard is dan het vervullen van een van de spaardoelen die ze gesteld hebben
7. Leer je jongvolwassenen ook wat beleggen is
Het is een illusie om te verwachten dat de spaarrentes snel zullen stijgen. Het is dus belangrijk dat jongeren niet alleen leren sparen, maar ook dat ze leren hoe ze hun spaarcenten laten renderen en met welke risico’s ze dan rekening moeten houden. Ouders die daar zelf een beetje thuis in zijn, kunnen overwegen om samen met hun tienerzoon- of dochter enkele aandelen te kopen van bedrijven die nauw aansluiten bij hun leefwereld (denk maar aan hippe technologieaandelen). Ouders die daar minder in thuis zijn, kunnen samen met hun kind naar de bank stappen om de mogelijkheden te bespreken. Beleggingsplannen – waarbij op vaste tijdstippen geld wordt gestopt in een beleggingsportefeuille – zijn dan weer een goede manier om duidelijk te maken dat beleggen iets is voor de lange termijn. Het is op zich niet zo belangrijk waarin er wordt belegd, zolang er maar samen over wordt gesproken. Beleg wel in eigen naam en voor eigen rekening als ouders. Een beleggingsverzekering (geen junior plan) kan hier een ideaal instrument voor zijn.
8. Hebben ze werk gevonden en logeren ze bij “Hotel mama & papa”?
Laat je kinderen die zelf hun kost verdienen bijdragen aan de kosten van het gezin. Het is de ideale opstap om te kunnen sparen, maar ze moeten ook weten wat het kost als ze op zichzelf gaan wonen. Duizend euro sparen is niet zo moeilijk als je niets moet afdragen en enkel moet betalen voor je eigen “pleziertjes”. Jongeren verblijven tegenwoordig steeds langer bij Hotel mama & papa. Het gevaar bestaat dat ze intussen zelf geld uitgeven aan leuke spullen, terwijl de ouders wel alle vaste kosten (zoals huur, energie, telecom, water) blijven betalen. Die kosten zal de jongere zelf moeten betalen van zodra die op eigen benen staat. Daarom kan het verstandig zijn om jongeren een bijdrage te laten betalen voor hun kost en inwoning. Soms staan ouders daar weigerachtig tegenover omdat ze net willen dat hun kind zoveel mogelijk kan sparen. Sommige ouders lossen dat op door wel een bijdrage te vragen, maar die vervolgens consequent opzij te zetten op een aparte spaarrekening voor wanneer het kind alleen gaat wonen.
Het geven van een goede financiële opvoeding betekent dat je je kinderen leert sparen, dat je ze leert om keuzes maken en dat ze de kans krijgen om geld te verdienen en het ook zelfstandig leren te beheren, te sparen en uit te geven. Dit is allemaal nodig om te leren hoe je met geld moet omgaan en daar is tijd voor nodig. Fouten maken hoort daar ook bij, want daar leer je van. Het uiteindelijke doel is dat ze genoeg ervaring opdoen om zelfstandig hun financiële beslissingen te kunnen nemen.
Wil je graag eens spreken over jullie situatie? Neem dan contact op met de Financial Well-Being Academy, een kennismakingsgesprek is uiteraard gratis.