De coronacrisis van vandaag is niet te vergelijken met de financiële crisis van 2008. De laatste jaren hebben de banken zich gevoelig versterkt zodat ze gemakkelijker crisisperiodes kunnen overbruggen. Banken moeten nu een "stresstest" doorstaan. Die test bewijst dat ze er veel beter voorstaan dan in 2008.
Wat is een financiële crisis?
Een financiële crisis is een van de vele verschillende situaties waarin sommige financiële activa plotseling een groot deel van hun nominale waarde verliezen.
In het verleden gingen veel financiële crises gepaard met paniek bij banken, en veel recessies vielen samen met deze paniek. Andere situaties die vaak financiële crises worden genoemd, zijn onder meer beurscrashes en het uiteenspatten van andere financiële zeepbellen, valutacrises en soevereine wanbetalingen. Financiële crises leiden direct tot verlies van papierrijkdom, maar niet noodzakelijk tot significante veranderingen in de reële economie (bv. De crisis als gevolg van de beroemde tulpenmaniebel in de 17e eeuw). Veel economen hebben theorieën aangeboden over hoe financiële crises zich ontwikkelen en hoe ze kunnen worden voorkomen. Er is echter geen consensus en financiële crises blijven van tijd tot tijd voorkomen.
Welke soorten crisissen bestaan er in het kader van een “financiële crisis”?
Bankencrisis
Wanneer een bank plotseling te maken krijgt met opnames door spaarders, wordt dit een bankrun genoemd. Aangezien banken het grootste deel van het geld dat ze ontvangen aan deposito's uitlenen (zie bankieren met fractionele reserve), is het voor hen moeilijk om alle deposito's snel terug te betalen als deze plotseling worden geëist, zodat een run de bank insolvent maakt, waardoor klanten hun deposito's, voor zover deze niet zijn gedekt door een depositoverzekering. Een gebeurtenis waarbij bankruns wijdverbreid zijn, wordt een systemische bankcrisis of bankpaniek genoemd.
Voorbeelden van bankruns zijn de run op de Bank van de Verenigde Staten in 1931 en de run op Northern Rock in 2007. Bankcrises treden doorgaans op na periodes van risicovolle kredietverlening en daaruit voortvloeiende wanbetalingen op leningen.
Valutacrisis
Een valutacrisis, ook wel devaluatiecrisis genoemd, wordt normaal gesproken beschouwd als onderdeel van een financiële crisis. Kaminsky et al. (1998) definiëren bijvoorbeeld valutacrises als een gewogen gemiddelde van maandelijkse afschrijvingen in wisselkoersen en maandelijkse dalingen in valutareserves overschrijdt het gemiddelde met meer dan drie standaarddeviaties. Frankel en Rose (1996) definiëren een valutacrisis als een nominale afschrijving van een valuta van ten minste 25%, maar wordt ook gedefinieerd als een verhoging van het afschrijvingspercentage met ten minste 10%. In het algemeen kan een valutacrisis worden gedefinieerd als een situatie waarin de deelnemers aan een valutamarkt gaan beseffen dat een gepegde wisselkoers op het punt staat te mislukken, waardoor speculatie ontstaat tegen de peg die het falen versnelt en een devaluatie afdwingt.
Speculatieve bubbels en crashes
Er bestaat een speculatieve zeepbel in het geval van grote, aanhoudende te hoge prijzen voor een bepaalde klasse activa. Een factor die vaak bijdraagt aan een zeepbel, is de aanwezigheid van kopers die een actief kopen, uitsluitend op basis van de verwachting dat ze het later tegen een hogere prijs kunnen doorverkopen, in plaats van het inkomen te berekenen dat het in de toekomst zal genereren. Als er een zeepbel is, bestaat ook het risico van een crash van de activaprijzen: marktdeelnemers blijven kopen zolang ze verwachten dat anderen kopen, en wanneer velen besluiten te verkopen, zal de prijs dalen. Het is echter moeilijk te voorspellen of de prijs van een activum werkelijk gelijk is aan de fundamentele waarde, dus het is moeilijk om bubbels betrouwbaar te detecteren. Sommige economen houden vol dat bubbels nooit of bijna nooit voorkomen.
Bekende voorbeelden van bubbels (of vermeende bubbels) en crashes in aandelenkoersen en andere activaprijzen zijn onder meer de 17e-eeuwse Nederlandse tulpenmanie, de 18e-eeuwse South Sea Bubble, de Wall Street Crash uit 1929, de Japanse vastgoedbel uit de jaren 80, de crash van de dot-com-zeepbel in 2000-2001 en de nu leeglopende zeepbel in de Verenigde Staten. De jaren 2000 veroorzaakten een vastgoedbubbel waar de huizenprijzen aanzienlijk toenamen als goed voor activa.
Internationale financiële crisis
Wanneer een land met een vaste wisselkoers plotseling wordt gedwongen zijn valuta te devalueren vanwege een onhoudbaar tekort op de lopende rekening, wordt dit een valutacrisis of betalingsbalanscrisis genoemd. Wanneer een land zijn staatsschuld niet terugbetaalt, wordt dit een staatsschuld genoemd. Hoewel devaluatie en wanbetaling beide vrijwillige besluiten van de regering kunnen zijn, worden ze vaak gezien als de onvrijwillige resultaten van een verandering in het beleggerssentiment dat leidt tot een plotselinge stop bij de kapitaalinstroom of een plotselinge toename van de kapitaalvlucht.
Verschillende valuta's die deel uitmaakten van het Europese wisselkoersmechanisme leden in 1992-1993 onder crises en moesten het devalueren of zich terugtrekken uit het mechanisme. In 1997-1998 vond opnieuw een ronde van valutacrises plaats in Azië. Veel Latijns-Amerikaanse landen zijn begin jaren tachtig in gebreke gebleven. De Russische financiële crisis van 1998 resulteerde in een devaluatie van de roebel en wanbetaling op Russische staatsobligaties.
Bredere economische crisis: recessie en depressie
Een negatieve groei van het BBP van twee of meer kwartalen wordt een recessie genoemd. Een bijzonder langdurige of ernstige recessie kan een depressie worden genoemd, terwijl een lange periode van langzame maar niet noodzakelijk negatieve groei soms economische stagnatie wordt genoemd.
Sommige economen beweren dat veel recessies voor een groot deel zijn veroorzaakt door financiële crisissen. Een van de meest gekende voorbeelden is de “Grote Depressie”, die in veel landen werd voorafgegaan door bankruns en beurscrashes. De subprime hypotheekcrisis en het uiteenspatten van andere vastgoedbellen leidden eind 2008 en 2009 ook tot een recessie in de Verenigde Staten en een vele andere landen werden meegezogen in het verhaal.
Het coronavirus zal er waarschijnlijk voor zorgen dat we in een recessie belanden.
Lorum ipsum